Boeddhistisch pelgrimeren

“Hoe was India?”

Dat willen vrienden, familie en collega’s natuurlijk weten als we na drie weken weer terug in Nederland zijn. Inge en ik gingen erheen voor een vijfdaags programma over de Vier Edele Waarheden, gecombineerd met een pelgrimage langs plekken waar de Boeddha 2500 jaar geleden zijn voetstappen drukte. Te beginnen in Sarnath, waar de Boeddha zijn allereerste onderricht gaf aan zijn vijf allereerste leerlingen. En daarna doorpelgrimerend naar Nalanda, Rajgir en Bodhgaya.

Voor wie het niet al gehoord heeft verklap ik het maar vast: het was voornamelijk zwaar afzien. En bepaald memorabel.

Eerst dus in het Sarnath waar we les zouden krijgen van de daar in het Nyingma Institute verblijvende Tibetaanse monniken. Mooi passend bij de eerste van die Vier Edele Waarheden (de waarheid van het lijden: geboorte is lijden, ouderdom is lijden, ziekte is lijden, de dood is lijden) werd eerst Inge ziek en twee dagen later ik ook. Vermoedelijk een uit Nederland meegenomen griepvirus. Waar je in de bepaald niet gezonde Indiase lucht dan niet zo makkelijk vanaf komt. Na licht herstel werden we allebei na de reis van Sarnath naar Bodhgaya wéér ziek.

2x zo snel karma verbranden

Van de Tibetaanse monniken, van wie we het onderricht kregen in die Vier Edele Waarheden, kregen we te horen dat ziek zijn op een pelgrimage ook als iets positiefs kan worden opgevat. Wie ziek is werkt aan zijn karma, wie ziek is op pelgrimage die werkt twee keer zo snel aan zijn karma. We bleven maar gewoon in- en uitademen. Niet te diep, want wat kwam er dan wel niet allemaal voor vervuild fijnstof binnen.

Op zich een goede instelling, lijdzaam in je logeerbed liggen. Want de Tweede Edele Waarheid, die van de oorzaak van het lijden, leert dat ons lijden wordt veroorzaakt door hunkering naar zintuigelijke genietingen, naar meer en beter en anders te willen zijn of naar vooral niet te zijn zoals men nu is (zoals ‘ziek’). We hadden al besloten om af te zien van het deel van de pelgrimage in Nalanda (1000 jaar geleden klooster en universiteit en hét centrum van boeddhistische kennis en wijsheid) en Rajgir (waar de Boeddha na het bereiken van verlichting het grootste deel van zijn leven doorbracht in retraite, meditatie en zijn volgelingen onderricht gevend). Nu dreigde ook het hoofddoel van de reis, deelnemen aan de World Peace Ceremony in Bodhgaya, aan ons voorbij te gaan.

Dalai Lama? Waar?

We wisten toch nog drie middagen lang ons uit onze bedden te slepen en elke dag ietsje minder moeizaam ons door Bodhgaya te bewegen, voornamelijk per driewielige tuktuk of fietsriksja. Van de aanwezigheid van de Dalai Lama op de eerste dag van de World Peace Ceremony, kregen we twee dagen later alleen maar de nog altijd verscherpte veiligheidscontrole mee bij de ingang van het Mahabodhi Tempel complex. En van de heiligheid van deze plek, waar de Boeddha mediterend onder de bodhiboom verlichting bereikte en waar nu zo’n zesduizend boeddhistische monniken tien dagen lang mantra’s zingen voor wereldvrede, kreeg ik eerlijk gezegd ook niet alles mee.

Natuurlijk keek ik er mijn nog wat grijzig omrande ogen uit. Maar juist door het zien van de even kleurrijke als vastberaden devotie van al die monniken op het middenterrein en van al die pelgrims op de iets hoger gelegen omgangen daaromheen, voelde ik de afstand tussen de van geloof doordrenkte oosterling en de met relativisme behepte westerling.

Ergens naartoe groeien

Missie hopeloos gestrand dus? Nee nee, dat zeker niet. Herinnerd te worden aan relativisme moet immers zeker niet tot wanhoop leiden. Zou ik mij met huid en haar aan een nog maar half begrepen devotie hebben overgeleverd, dan zou dat wellicht voornamelijk een honger naar de Tibetaans boeddhistische ervaring hebben weerspiegeld. En zou ik nu stellen dat er van een onoverbrugbare culturele kloof sprake was en is en altijd zal zijn tussen oost en west, dan zou ik mezelf ook de ruimte en openheid ontzeggen om ergens naartoe te kunnen groeien. Wat toch het ultieme pelgrimeren is.